Fenomen literatutry popularnej

  Literatura popularna, obejmująca utwory przeznaczone dla szerokiego kręgu czytelników oraz  nastawiona na dostarczenie im rozrywki i silnych przeżyć emocjonalnych, bardzo długo taktowana była lekceważąco jako „uboga krewna” literatury wysokiej, mimo że zawsze była chętnie czytana. Dziś obserwujemy wręcz tryumf tego typu literatury. Na listach bestsellerów w Polsce znajdują się przede wszystkim reprezentujące ją kryminały, romanse, powieści obyczajowe, grozy, fantasy,  sensacyjne, szpiegowskie, political fiction, takich autorów jak np. Z. Miłoszewskiego, K. Grocholi, M. Musierowicz, A. Ficner – Ogonowskiej, H. Fielding, E. L. James, P. Coelho, D. Browna, S. Kinga, J. Nesbo, N. Sparksa, L. Child.
  O sukcesie literatury popularnej decyduje przede wszystkim to, że jest „łatwo przyswajalna”. Sprzyja temu trzymająca w napięciu akcja, ciekawi bohaterowie, aktualna tematyka i prosty język. Powieści popularne spełniają (często nieuświadomione) oczekiwania czytelników: zaspakajają ich tęsknoty i potrzebę bycia „gdzieś indziej”, spełniają marzenia (np. o wielkim uczuciu), pozwalają utożsamiać się z bohaterami, rekompensują niepowodzenia życiowe i dostarczają silnych wrażeń, bo sposobem działania jest tutaj gra na emocjach czytelnika. Mówiąc o uniwersalnych problemach egzystencjalnych  pełnią czasem funkcje dydaktyczno – wychowawcze, a nawet inspirują do jakiś działań czy zmiany.
  Literatura popularna cieszy się niesłabnącym powodzeniem czytelników mimo ostrej krytyki recenzentów, zarzucającej jej schematyzm i uproszczenia w konstruowaniu fabuły, postaci i narracji . Klasyczny przykładem rozbieżności między oczekiwaniami krytyki i czytelników jest np. wydawniczy fenomen Danielle Steel, autorki ponad 100 romansów – jej powieść utrzymywała się na 1. miejscu listy bestsellerów w USA przez 225 tygodni!
  W Polsce fenomenem czytelniczym była m.in. Helena Mniszkówna. Do 1938 roku  jej  melodramat „Trędowata”, który cieszył się nieprawdopodobnym powodzeniem, miał aż 16 wydań! Polskim bestsellerem wszech czasów można też nazwać powieść „Kariera Nikodema Dyzmy” Tadeusza Dołęgi – Mostowicza. Autor tej znakomitej i ponadczasowej satyry na polityków był człowiekiem utalentowanym, pracowitym i miał łatwość pisania. W ciągu 8 lat wydał 17 powieści, które wszyscy czytali. Dzięki temu Mostowicz zarabiał niewyobrażalne pieniądze i był dosłownie milionerem.
  Inne najbardziej kochane przez czytelników i nierozpieszczane przez recenzentów   reprezentantki literatury popularnej to „polska Saganka” - Stanisława Fleszarowa – Muskat i Joanna Chmielewska, „polska królowa kryminału”.
  O popularności książek decyduje dziś często kampania reklamowa, dlatego nieudolna literacko powieść „Pięćdziesiąt twarzy Greya” zawojowała listy bestsellerów ostatnich lat. 100 tys. osób, zachęconych wszechobecnymi reklamami (np. Największa sensacja literacka tego roku!), kupiło to wątpliwej jakości „dzieło”. Jak widać, obecnie nawet kultura ulega komercjalizacji.

Barbara Rymarska

<-- powrót do Wydarzeń 2015


Fenomen literatury popularnej (11.05.2015)