Madonny kresowe II
Tematem wykładu w dniu 12 marca b.r. były dzieje Madonn Kresowych przywiezionych po traktacie jałtańskim do Lublina, Warszawy i Szymanowa.
Matka Boska Latyczowska
Latyczów to miejscowość na Podolu przy ujściu rzeki Wilk do Bohu, parafię erygowano w 1430 roku. W 1606 przybyli do miejscowości dominikanie wraz z kopią wizerunku Matki Bożej Śnieżnej. Starosta Jan Potocki - kalwin nie zgodził się na wybudowanie świątyni w obrębie miasta. Dopiero w kilka lat później, po pokonaniu Tatarów, dzięki podatkowi od końskiego kopyta rycerzy polskich wybudowano świątynię. Sława wizerunku rosła, stolica apostolska wyraziła zgodę na koronację, która odbyła się w 1778 roku. W czasie wojny bolszewickiej wizerunek przewieziono do Warszawy, a w 1935 do Łucka. Od 1945 r. Matka Boska Latyczowska znajduje się w Lublinie.
Matka Boska Czortkowska
Czortków leży niedaleko Tarnopola w jarze Seretu. Początki sanktuarium sięgają XVII w., gdy dominikanie przywieźli wizerunek z Ostrowa k. Witebska. Jest to ikona w typie wykupu niewolników – Maryja odziana płaszczem opiekuńczym (maforionem) z Dzieciątkiem na ręku na złotym tle .Oryginalna ikona była w posiadaniu zakonu mercedarianów, zajmujących się od XIII w. wykupem chrześcijańskich rycerzy z niewoli. Wizerunek Czortkowski był czczony szczególnie przez Jana Kazimierza, który zabierał go na wyprawy wojenne. Obecnie znajduje się w kościele św. Jacka na Nowym Mieście w Warszawie.
Matka Boska Żółkiewska
Miasto i cudowny wizerunek ( XVI w. typ malarstwa włoskiego – Maryja z Dzieciątkiem i berłem depcząca węża) związane było z rodziną Żółkiewskich, a szczególnie z osobą hetmana Stefana Żółkiewskiego. Wnuczka hetmana – Teofila Sobieska wybudowała klasztor i kościół dominikanów w 1655 r. Wizerunek koronowany w 1929 r. Obecnie w kościele na Służewcu w Warszawie.
Matka Boska Berdyczowska
Berdyczów leży w województwie kijowskim. Powstanie sanktuarium związane było z uwolnieniem z niewoli tureckiej Janusza Tyszkiewicza, który sprowadził karmelitów bosych i przekazał im kopię wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej. Była tak piękna, że nazywano ją „Ozdobą Ukrainy, Wołynia i Podola”. Sanktuarium było najczęściej odwiedzanym sanktuarium na Ukrainie, jego sława przekraczała granice Rzeczpospolitej. Wizerunek koronowano w 1756 roku. Berdyczów był twierdzą wzniesioną ku obronie wizerunku – wzrastał w niej ks. Marek, przywódca duchowy konfederacji barskiej, tu bronił się 1768 r. Kazimierz Pułaski. W czasie wojny polsko-bolszewickiej wizerunek ukryto ( inna wersja – spłonął w 1941 r.) W kościele p.w. MB Zwycięskiej w Warszawie umieszczono XVIII-wieczna kopię.
Matka Boska Poczajowska
Poczajów leży niedaleko Kamieńca. Objawienia były już od XII w. Początkowo cerkiew prawosławna, w której znajdowała się od 1597 roku ikona Matki Boskiej typu elensis o wymiarach 29 x 24 cm. Opiekujący się sanktuarium bazylianie przyjęli w XVII w. unię. W 1773 r. wizerunek koronowano. Sanktuarium zwano Częstochową unitów. Po powstaniu listopadowym zakonników zesłano na Sybir, a sanktuarium przejęli prawosławni. Wtedy to być może obraz ukryto, w jego miejsce wstawiono kopię. W Warszawie w cerkwi św. Marii Magdaleny są dwie kopie MB Poczajowskiej.
Matka Boska Jazłowiecka
W drugiej połowie XIX w. do Jazłowca k. Buczacza przybyły Niepokalanaki na czele z Matką Marceliną Darowską. Założyły szkołę i w 1882 r. sprowadziły z Rzymu figurę MB Niepokalanej autorstwa Oskara Sosnowskiego (wykonał 7 kopii wizerunku). Od tego czasu zakonnice składały przed figurą śluby zakonne. W czasie wojny polsko-ukraińskiej XIV Pułk Ułanów stoczył bitwę porównywaną z szarżą pod Samosierrą i przyjął nazwę Ułanów Jazłowieckich. W lipcu 1939 r. figurę koronowano (była to 61 koronacja od 1717 r. kiedy koronowano MB Częstochowską i ostatnia w II Rzeczpospolitej). W 1946 r. wizerunek przewieziono do klasztoru Niepokalanek w Szymanowie. Matka Marcelina Darowska została beatyfikowana w 1996 roku.
Krystyna Czekaj