Metafizyka i święta
11 grudnia 2014 r. w Pensjonacie przy ulicy Mickiewicza odbyło się spotkanie Towarzystwa Oświatowego Ziemi Dzierżoniowskiej. Miałam okazję snuć rozważania na temat „Metafizyka i święta”. Ogrom tradycji związanych z Bożym Narodzeniem pozwala traktować to święto nie tylko w wymiarze religijnym. To ważny element europejskiej cywilizacji, bo niesie z sobą uniwersalne zwyczaje. Boże Narodzenie łączy w sobie pogańską przeszłość kontynentu, domieszkę grecko-rzymskiej cywilizacji oraz judeochrześcijańskie znaczenie. Tworzy to z grudniowych świąt synkretyczny twór, który, choć przez wieki ulegał modyfikacji, to zachował swój pradawny trzon. Źródłem tych świąt była bowiem obserwacja natury i zachodzących w niej zmian. Najkrótsze dni w roku zapowiadały, że wkrótce słońce dłużej będzie gościć na niebie, co jednoznacznie łączono z odradzaniem się przyrody. Nasi przodkowie mieli tym samym wrażenie, że historia zatacza koło. Zyskiwało to tym samym wymiar transcendentalny, pozwalało na refleksję wokół życia i budowało przekonanie, że jego koniec oznacza początek czegoś zupełnie nowego. W tej cyrkulacji środowiska naukowcy doszukują się ludzkiej wiary w nieprzemijalność i związane z tym misterium śmierci, jako przejście do innego – być może lepszego – świata. Przesilenie zimowe było więc czasem refleksji nad trwałością istnienia i powodem do radości nad jego niezniszczalnością. Doskonale wpisywało się to w teologię chrześcijańską, której głównym elementem było życie wieczne i zmartwychwstanie ciała. Był to wszak klucz do zbawienia, które przynieść miał Mesjasz. Ten niezwykły okres od dawna kojarzy się z jarmarkami, jasełkami, szopką. Święta Bożego Narodzenia są symboliczne, bo wszystko, z czym są łączone, ma jeszcze inne, ukryte znaczenia: choinka, światełka, łańcuchy, siano...Kojarzą się też z radością, pojednaniem, życzliwością, wszystkim, co pozwala trwać i znajdować radość z istnienia.
Jolanta Maniecka